Συνέντευξη Αναπληρωτή Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, κ. Γιώργου Κουμουτσάκου, στην εφημερίδα “Παρασκήνιο” και τον Γ. Ευγενίδη.
Η κατάσταση στη Μόρια ήταν θέμα χρόνου να ξεφύγει από τον έλεγχο. Το ερώτημα είναι, τώρα τι γίνεται; Η δομή που δημιουργείται θα είναι βιώσιμη, έστω για ένα διάστημα;
Μια δραματική κατάσταση ομαλοποιείται. Δημιουργείται ένα νέο κέντρο, με σκηνές που θα στεγάσουν τους χιλιάδες ανθρώπους που βρέθηκαν στον δρόμο έπειτα από την καταστροφή του ΚΥΤ, διοικητικές δομές και χώρους παροχής υγειονομικών υπηρεσιών. Πρόβλημα παραμένει η άρνηση σημαντικού αριθμού προσφύγων και μεταναστών να εισέλθουν στη δομή καθώς θεωρούν την καταστροφή του ΚΥΤ ευκαιρία για να πιέσουν την Ευρώπη. Η κυβέρνηση έχει ξεκαθαρίσει ότι κανείς δεν θα φύγει από τη Λέσβο. Η διαχείριση θα γίνει στο πεδίο με όρους ανθρωπιστικούς ως οφείλουμε, αλλά θα μετακινηθούν μόνον ασυνόδευτα παιδιά και ευάλωτοι αιτούντες άσυλο. Η νέα δομή προέκυψε ως άμεση αναγκαία λύση διαχείρισης μιας κρίσης.
Μήπως πρέπει να γίνει πλέον πιο συντονισμένη συζήτηση για κλειστές δομές στα νησιά; Και πώς θα πείσετε τις τοπικές κοινωνίες και την Αυτοδιοίκηση, που ορθώνουν μπλόκο;
Οι κλειστές, αυστηρά ελεγχόμενες δομές είναι αναγκαίο να επιταχυνθούν έπειτα και από τα γεγονότα στη Μόρια. Κέντρα που θα εξασφαλίζουν ταυτόχρονα ανθρώπινες συνθήκες στους πρόσφυγες και τους μετανάστες και ηρεμία και τάξη εντός του κάθε κέντρου. Απαιτείται η συνεργασία όλων. Οι τοπικές κοινωνίες και η Αυτοδιοίκηση θα πρέπει να δείξουν αλληλεγγύη στα νησιά, στους ακρίτες που φυλάσσουν τα σύνορά μας και που αντιμετωπίζουν μια έκτακτη και σοβαρή κατάσταση. Το έργο της αποσυμφόρησης, παρά τα εμπόδια που έθεσε και θέτει η πανδημία, προχωρούσε όλους αυτούς τους μήνες με μεγάλη επιτυχία, ανακουφίζοντας τα νησιά μας από το μεγάλο μεταναστευτικό βάρος. Υψηλή προτεραιότητά μας είναι η ασφάλεια των τοπικών κοινωνιών και για αυτό θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε.
Θα δούμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες κινήσεις αλληλεγγύης από την Ευρώπη, έστω για ασυνόδευτα ανήλικα παιδιά, ή μεταφορά οικογενειών με μικρά παιδιά;
Τις προηγούμενες ημέρες ήμουν στις Βρυξέλλες όπου συναντήθηκα με Ευρωπαίους αξιωματούχους, ανάμεσά τους η επίτροπος Γιόχανσον και ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής, κ. Σχοινάς. Ο Κανονισμός του Δουβλίνου πρέπει να αλλάξει, έχει αποτύχει, και αυτό είναι κατανοητό στην Ευρώπη που θέλει να απομακρυνθεί από αυτήν την κληρονομιά. Ταυτόχρονα, θα είναι μια πολύ δύσκολη και πολύπλοκη άσκηση, μια απαιτητική διαπραγμάτευση, καθώς τα συμφέροντα των κρατών-μελών πρώτης γραμμής, ανάμεσά τους και η Ελλάδα, και των λοιπών χωρών δεν συμπίπτουν. Ζητάμε πραγματική, έμπρακτη αλληλεγγύη. Ήδη πολλές χώρες έχουν ανταποκριθεί και έχουν αποστείλει τεχνική και υλική βοήθεια.
Παράλληλα, έχουμε χώρες που έχουν εκφράσει την πρόθεσή τους να υποδεχθούν αιτούντες άσυλο. Η Γερμανία εξέφρασε την πρόθεσή της να υποδεχθεί 1.553 άτομα -οικογένειες με παιδιά με σοβαρές ασθένειες-, η Βελγίδα ομόλογος μου, με την οποία συνομίλησα στις Βρυξέλλες, ανακοίνωσε ότι θα δεχθεί 100-150 ασυνόδευτα παιδιά, ενώ και η Βουλγαρία πρότεινε να δεχθεί επιπλέον 20 παιδιά. Επίσης, το πρόγραμμα μετεγκαταστάσεων 1.600 ασυνόδευτων παιδιών σε άλλες χώρες της Ευρώπης, το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και μερικούς μήνες, συνεχίζεται και εντατικοποιείται σταθερά. Την αμέσως επόμενη εβδομάδα αναμένεται να αναχωρήσουν συνολικά περίπου 300 αιτούντες άσυλο για τη Γαλλία και τη Γερμανία. Όσον αφορά το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου, το προσχέδιο του οποίου αναμένεται να ανακοινώσει η Επιτροπή στις 23 Σεπτεμβρίου, η Ελλάδα ζητά πραγματική αλληλεγγύη, μέσω ενός μηχανισμού μετεγκαταστάσεων και δίκαιου διαμερισμού του βάρους. Η πρόταση της Επιτροπής, όπως προκύπτει από τις συνομιλίες μου στις Βρυξέλλες, θα είναι μια πρόταση-πακέτο, ένα πολιτικό πλαίσιο που θα συνοδεύεται από περίπου 5 νομοθετικά κείμενα, 5 Κανονισμούς. Η Ελλάδα δηλώνει ότι κατανοεί και αναλαμβάνει την ευθύνη ενός εξωτερικού κράτους, αλλά η ευθύνη είναι επιτακτικό να εξισορροπείται μέσω μιας υποχρεωτικής και εφαρμόσιμης αλληλεγγύης. 0 πυρήνας της θέσης μας είναι ότι τίποτα δεν μπορεί να είναι υποχρεωτικό, εάν δεν είναι όλα υποχρεωτικά.
Πώς αποτιμάτε τις κινήσεις της Τουρκίας τις τελευταίες μέρες; Μήπως η απόφαση του κ. Ερντογάν να αποσύρει το «Ορούτς Ρεις» από την περιοχή είναι προσχηματική, απλώς για να αποφύγει τη συζήτηση για τις κυρώσεις;
Η αποχώρηση του «Ορούτς Ρέις» είναι ένα θετικό βήμα τη δεδομένη στιγμή. Ένα βήμα που, ωστόσο, θα πρέπει να έχει συνέπεια και συνέχεια από την Άγκυρα, με αλλαγή ρητορικής και ενεργειών. Συνιστά μετάβαση σε μια καλύτερη κατάσταση. Απομένει, ωστόσο, αυτό να επιβεβαιωθεί, λόγω και πράξει. Παραμένω προσεκτικός και επιφυλακτικός, καθώς αυτή η κίνηση αποκλιμάκωσης συνοδεύεται με τουλάχιστον αντιπαραγωγικές ενέργειες και δηλώσεις της Άγκυρας. Όπως η NAVTEX και η αναφορά στην ανάγκη αποστρατικοποίησης της Χίου και οι δηλητηριώδεις δηλώσεις Τσαβούσογλου για το εύρος των θεμάτων των διερευνητικών. Τα βάζει όλα στο τραπέζι, χωρίς να δέχεται προϋποθέσεις για τον καθορισμό του πλαισίου. Η Ελλάδα επαναλαμβάνει σταθερά τη θέση της, πως μόνο ζήτημα προς επίλυση μεταξύ των δύο χωρών είναι η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών.
Πόσο θα πρέπει να διαρκέσει αυτή η «έμπρακτη αποκλιμάκωση», προκειμένου να δρομολογηθούν οι διερευνητικές επαφές; Και, ευρύτερα, υπάρχει, μετά τα όσα έγιναν, περιβάλλον για διερευνητικές με καλή πίστη;
Όπως σας είπα, η αποκλιμάκωση και η αλλαγή που φαίνεται να πραγματοποιεί η Τουρκία πρέπει να είναι σταθερή και με διάρκεια, ώστε να δομηθεί ένα πλαίσιο σταθερότητας και αμοιβαίας εμπιστοσύνης που θα επιτρέψει τον διάλογο. Όπως επιβεβαίωσε ο πρωθυπουργός, οι σύμβουλοι του βρίσκονται σε επαφή με τους Τούρκους ομολόγους τους και εκτιμά ότι, εάν η διαδικασία συνεχιστεί, θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε σε διερευνητικές επαφές. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τόνισε ότι η Τουρκία απομακρύνεται από τα ευρωπαϊκά ιδεώδη, καταδικάζοντας τη στάση της Άγκυρας και δηλώνοντας την αλληλεγγύη της Ένωσης στην Ελλάδα. Η Τουρκία θα πρέπει να κατανοήσει όλα αυτά τα μηνύματα, να εγκαταλείψει τις εμπρηστικές ενέργειες και ρητορική, προκειμένου να δημιουργήσουμε ένα κλίμα ηρεμίας και διαλόγου στην Ανατολική Μεσόγειο.
