Η Ανατολική Μεσόγειος έχει εξελιχθεί σε μια περιοχή κρίσιμη για τη διεθνή και περιφερειακή σταθερότητα, την ασφάλεια και την οικονομική ανάπτυξη. Ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός εξελίσσεται στη γεωπολιτική της σκακιέρα.
Οι σημαντικές εξελίξεις στην περιοχή άρχισαν το 2009 με την ανακάλυψη από την Noble του ισραηλινού “Tamar”. Ακολούθησε η ανακάλυψη άλλων εκμεταλλεύσιμων αποθεμάτων. Ταυτόχρονα, οι χώρες της περιοχής – εκτός από την Τουρκία – δηλαδή η Κύπρος, το Ισραήλ, η Αίγυπτος και ο Λίβανος, οριοθέτησαν τις Οικονομικές Αποκλειστικές Ζώνες τους σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Η εντατικοποίηση των δραστηριοτήτων των μεγάλων διεθνών εταιρειών ενέργειας, όπως οι Noble, Exxon, Total και ENI, καταδεικνύει τις προοπτικές της περιοχής. Δεν είναι τυχαίο ότι επί του παρόντος συζητούνται πολλά έργα υποδομής στην Ανατολική Μεσόγειο, με προεξέχοντα τον αγωγό EastMed, ο οποίος θα συνδέει τα αποθέματα φυσικού αερίου από το Ισραήλ και την Κύπρο με την Ελλάδα και την Ιταλία. Αυτό το φιλόδοξο έργο χαρακτηρίστηκε από την ΕΕ ως έργο κοινού ενδιαφέροντος (Project of Common Interest- PCI) και έλαβε χρηματοδότηση ύψους € 34,5 εκ. για τις τεχνικές μελέτες του. Ο αγωγός έλαβε επίσης τo political blessing των ΗΠΑ, όταν ο υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο συμμετείχε στην τριμερή σύνοδο κορυφής Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ τον περασμένο Μάρτιο.
Το ενεργειακό τρίγωνο των δημοκρατιών της περιοχής που ονομάζω “The 3 Democracies/3D’s project” έχει καίρια σημασία για τη σταθερότητα και την ανάπτυξη της Ανατολικής Μεσογείου. Αποτελεί επίσης σημαντική συμβολή στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης. Επιπλέον, έχει ήδη καταστεί καταλύτης για την καθιέρωση άλλων σχεδίων συνεργασίας στην περιοχή, όπως ο τριμερής μηχανισμός Ελλάδας – Κύπρου – Αιγύπτου.
Η Τουρκία, από την πλευρά της, έχει αυτοαποκλεισθεί από αυτές τις θετικές εξελίξεις επειδή επιμένει να μην συμμορφώνεται με τους κανόνες “του παιχνιδιού”:
1.Η Τουρκία δεν επιθυμεί να εφαρμόσει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας και αποσκοπεί στην αυθαίρετη οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνὠν στην περιοχή.
2. Δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία και τα νόμιμα δικαιώματά της.
3. Η Τουρκία έχει σοβαρά ζητήματα στις διμερείς της σχέσεις με την Ελλάδα, την Αίγυπτο, το Ισραήλ και την Κύπρο. Το δόγμα της Τουρκίας για “μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες” της έχει μετατραπεί σε “μηδενικούς γείτονες χωρίς προβλήματα”.
Λόγω του αυτοαποκλεισμού της από το ενεργειακό παιχνίδι στην Ανατολική Μεσόγειο, η Άγκυρα προσπαθεί να επιβάλει τη συμμετοχή της μέσω ενός ιδιότυπου διπλωματικού bulling, που παλαιότερα αποκαλούνταν ηδιπλωματία των κανονιοφόρων με στόχο να παρεμποδίσει την πρόοδο των διαφόρων ενεργειακών έργων στην περιοχή.
Επιπλέον, η Τουρκία εμφανίζεται αποφασισμένη να προχωρήσει στην εγκατάσταση των ρωσικών S400 στην επικράτειά της. Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι η Τουρκία, πέραν του ότι είναι ένας δύσκολος γείτονας, εξελίσσεται και σε έναν απρόβλεπτο και αβέβαιο σύμμαχο για το ΝΑΤΟ. Η τάση αποδυτικοποίησης της Τουρκίας είναι τώρα ορατή και δε φαίνεται να είναι αναστρέψιμη στο άμεσο μέλλον.
Ελπίζω ότι οι πρωτοβουλίες όπως ο “Νόμος για την εταιρική σχέση ασφάλειας και ενέργειας της Ανατολικής Μεσογείου το 2019” των γερουσιαστών Bob Menendez από τους Δημοκρατικούς και Marco Rubio από τους Ρεπουμπλικάνους, που έχει εγκριθεί ήδη από την αρμόδια επιτροπή της Αμερικανικής Γερουσίας θα ληφθούν σοβαρά υπόψη από την Άγκυρα και θα οδηγήσουν σε ουσιαστικές διορθωτικές κινήσεις στην πολιτική της. Η Τουρκία πρέπει να σταματήσει να είναι μια απρόβλεπτη και αποσταθεροποιητική δύναμη στην περιοχή. Να σταματήσει να είναι καταναλωτής ασφάλειας και να γίνει παραγωγός ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Εάν βεβαίως η Τουρκία επιμείνει στον ίδιο δρόμο της προκλητικότητας και παραβατικότητας, η Ένωση οφείλει να μετουσιώσει τα αυστηρά λόγια σε πράξεις, σε απτές ενέργειες.
Για εμάς, η σχέση καλής γειτονίας είναι σταθερή επιδίωξη. Είμαστε υπέρ του διαλόγου. Ενός διαλόγου ειλικρινούς που όμως δεν μπορεί δεν αποφέρει καρπούς στο υφιστάμενο περιβάλλον που έχει δημιουργήσει μονομερώς η Τουρκία. Όσο μάλιστα διατηρεί αυτήν τη συμπεριφορά θα απαντούμε με τον προσφορότερο τρόπο. Προληπτικά και κατασταλτικά. Διπλωματικά και επιχειρησιακά.
Είναι εκ των ων ουκ άνευ ότι έαν η Τουρκία διαβεί το κατώφλι της λογικής, θα βρει απέναντί της τον Ελληνισμό Ενωμένο.