Η ανάγκη διαμόρφωσης μιας αποτελεσματικής ευρωπαϊκής πολιτικής κατά της πειρατείας, καθώς και n ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και της ευρωπαϊκής πολιτικής ηγεσίας γι’ αυτό το σοβαρό πρόβλημα, ήταν το έναυσμα για την οργάνωση δημόσιας συζήτησης µε θέμα «Η απειλή της πειρατείας: σύγχρονες προκλήσεις – πιθανές λύσεις». Τη σχετική πρωτοβουλία ανέλαβε ο ευρωβουλευτής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος κ. Γ. Koυµουτσάκος σε συνεργασία µε τον Ολλανδό συντηρητικό ευρωβουλευτή και αντιπρόεδρο της Επιτροπής Μεταφορών και Τουρισμού του Ε.Κ., κ. Ρ. van Dalen.
‘Η εκδήλωση θεωρήθηκε ιδιαίτερα επιτυχημένη, µια και συγκέντρωσε το ενδιαφέρον σημαντικών εκπροσώπων της πλοιοκτησίας, της ναυτεργασίας, των σημαντικότερων θεσμικών οργάνων τnς Ε.Ε., διπλωματικών αντιπροσωπειών, καθώς και δημοσιογράφων, που συγκεντρώθηκαν στις Βρυξέλλες όχι µόνο για να ενημερωθούν, αλλά και να ανταλλάξουν σκέψεις και προτάσεις από την εμπειρία τους. Θεωρείται επίσης ιδιαίτερα ενθαρρυντικό το ότι είναι µια από τις λίγες φορές που ένα τόσο ειδικό θέμα δημόσιας διαβούλευσης για τις θαλάσσιες μεταφορές παρουσίασε τόσο σημαντικό και πολυπληθές ακροατήριο στις αίθουσες του ΕΚ στις Βρυξέλλες.
Ο Έλληνας ευρωβουλευτής Γιώργος Κουµουτσάκος, ανοίγοντας τις εργασίες του συνεδρίου, ανέφερε, μεταξύ άλλων: «Πριν από κάποια χρόνια, κανείς δεν θα μπορούσε να προβλέψει την ταχύτητα της εξέλιξης, εξάπλωσης και κλιμάκωσης του φαινομένου της πειρατείας σε µια θαλάσσια περιοχή υψηλής στρατηγικής σημασίας για το διεθνές εμπόριο, που εκτείνεται ανοιχτό της Σομαλίας στον κόλπο του Άντεν ως την Αραβική Θάλασσα και σε απομακρυσμένα σημεία του Ινδικού Ωκεανού. Μέσω αυτής διακινείται το 20% και πλέον του παγκόσμιου εμπορίου και το 12-15% του αργού πετρελαίου. Αυτή τη στιγμή, εκατοντάδες ναυτικοί µε οικογένειες, παιδιά, συγγενείς, φίλους και όνειρα ζουν μέσα σε µια συνεχή αγωνία, µη γνωρίζοντας πότε και εάν θα απελευθερωθούν, εάν θα ζήσουν ή θα πεθάνουν. Τώρα είναι η στιγμή να δράσουμε αποφασιστικά».
Εκπροσωπώντας την προεδρία της Ε.Ε., n Πολωνή υφυπουργός για τις Θαλάσσιες Υποθέσεις κ. Α. Wypych-Namιotko επιβεβαίωσε την ανησυχητική άνοδο των κρουσμάτων πειρατείας, αναφέροντας συγκεκριμένα ότι µόνο τον τελευταίο χρόνο έχει παρατηρηθεί αύξηση κατά 27%, ενώ στο θέμα της χρήσης ένοπλων φρουρών τόνισε ότι δεν συνιστάται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όμως, εν κατακλείδι, η απόφαση εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια των εφοπλιστών».
Για το ίδιο θέμα, n κ. Α Wypych-Namiotko σημείωσε χαρακτηριστικά: «Από τον ΙΜΟ δόθηκαν οι κατευθυντήριες γραμμές στους εφοπλιστές και στα κράτη σημαίας για τη συνοδεία ένοπλων φρουρών στα πλοία. Οι αρνητικές συνέπειες αυτής της επιλογής είναι η κλιμάκωση Βίας, καθώς και οι νομικές συνέπειες που επιφέρει αυτή η διαδικασία, όπως είναι τα προβλήματα στη νομοθεσία, τα ανθρώπινα δικαιώματα κ.ά,». Ας επισημανθεί ότι έως σήμερα διεπράχθησαν 395 πράξεις πειρατείας από 288 το 2010. Δηλαδή έχουμε αύξηση 37%.
Η υφυπουργός, κλείνοντας την ομιλία της, υπογράμμισε ότι στο παρελθόν υπήρξε και n ίδια ναυτικός και εργάστηκε σε πλοίο, «έτσι κατανοώ το στρες των ναυτικών. Θεωρώ ότι η βελτίωση της εκπαίδευσης είναι π καλύτερη λύση για την ασφάλεια των πληρωμάτων».
Υπήρξε μάλιστα και αισιόδοξη, διότι οι χώρες που θα αναλάβουν την προεδρία της Ε.Ε. μετά την Πολωνία, δηλαδή n Δανία και n Κύπρος, διαθέτουν σημαντικό στόλο και ναυτική παράδοση. Ώστε να επιθυμούν µια συντεταγμένη πολιτική δράση µε αποτέλεσμα στο θέμα αυτό.
Ήδη στο πρόσφατο Συμβούλιο υπουργών Μεταφορών της Ε.Ε., ο Ιταλός υπουργός μίλησε εκτενώς στους συναδέλφους του για το θέμα και τόνισε την ανάγκη για συντονισμό των δράσεων.
Από την πλευρό του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (IΜΟ),ο αναπληρωτής διευθυντής κ. Ρ. Trelawny επισήμανε ότι παρά τις συνεχιζόμενες συζητήσεις, λίγη πρόοδος έχει ολοκληρωθεί προς µια ουσιαστική κατεύθυνση. Άφησε επίσης να εννοηθεί ότι n παράνομη αλιεία στα χωρικά ύδατα της Σομαλίας από σκάφη άλλων χωρών ίσως αποτέλεσε και την αρχή του φαινομένου, καθώς µια αμυντική τακτική των Σομαλών αλιέων μετατράπηκε και εξαπλώθηκε σε µια παράνομη και εγκληματική δραστηριότητα διεθνών διαστάσεων.
«Αυτό πρέπει να το κατανοήσουν οι κυβερνήσεις και να ξεκινήσουν άμεσα µια κοινή δράση, να Βελτιώσουν τκ κατευθυντήριες γραμμές, να υπάρξει ακόμα μεγαλύτερη υποστήριξη από το πολεμικό ναυτικό, γενικότερα να δράσουμε κάτω από µια κοινή προώθηση συντονισμού της πειρατείας μεταξύ των κρατών, να φροντίσουμε και να υποστηρίξουμε τα θύματα. Η πειρατεία πρέπει να διώκεται σαν αξιόποινη πράξη, δεν είναι μενού για νο αποφασίζει ο καθένας ό,τι θέλει».
Ο κ. Trelawny υποστήριξε ότι οι πραγματικές αιτίες και n λύση του προβλήματος της πειρατείας Βρίσκονται λιγότερο στη θάλασσα και περισσότερο στο έδαφος της Σομαλίας. Χρειάζεται ισχυρή πολιτική βούληση από την πλευρά της διεθνούς κοινότητας προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι σκληρές οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, εγκαθιδρύοντας σταθερές πολιτικές δομές, κράτος δικαίου και έναν εναλλακτικό τρόπο οικονομικής επιβίωσης, βασισμένο π.χ. στις ιχθυοκαλλιέργειες, στη γεωργία, στο θαλάσσιο εμπόριο. Συνεχίζοντας ο κ Trelawny ζήτησε την ύπαρξη ακτοφυλακής σε συνεργασία µε κέντρα μεταφορών, ενώ υπογράμμισε ότι πολλές χώρες έχουν «ασθενή» υπουργεία Αμύνης. «Λέμε στους ναυτικούς τι πρέπει να πράξουν, αλλά όχι στούς πολιτικούς”, δήλωσε χαρακτηριστικά.
Αστυνομική δράση και όχι πόλεμο µε τους πειρατές.
Στη συνέχεια, έλαβε το λόγο ο κ. D. Lenoir, από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης για την πειρατεία, ο οποίος ζήτησε ισχυρή προσέγγιση, που θα στηρίζεται σε διεθνείς περιφερειακές συμφωνίες και εμπλοκή όλων των παραγόντων, όχι μόνο των περιφερειακών απλά και των διεθνών.
Ο κ. Lenoir εστίασε την ομιλία του στις προσπάθειες που καταβάλλει n Ευρωπαϊκή Ένωση για την επιτυχέστερη αποτροπή της πειρατείας, οι οποίες, όπως ανέφερε, θα πρέπει να λειτουργήσουν αποτρεπτικά, κάνοντας δυσβάσταχτη για τους πειρατές τη σχέση κινδύνου – κέρδους, δεδομένου ότι έως τώρα n πειρατεία είναι µια επιχείρηση υψηλού κέρδους και χαμηλού ρίσκου, δηλώνοντας χαρακτηριστικά: «Η Ε.Ε. προσπαθεί να στηρίξει τη Σομαλία, αλλά n πολιτική αστάθεια της χώρας δεν βοηθάει, πρόκειται για ένα κράτος ανίκανο να εφαρμόσει όποια πολιτική και αστυνόμευση των θαλάσσιων ακτών του. Πιστεύω ότι θα πρέπει να ζητήσουμε συνεργασία της InterρoL και να επικεντρωθούμε στη διαδικασία περιφερειακών λύσεων».
Διατυπώνοντας τις προτάσεις του για την αποτροπή της πειρατείας, ο κ. Lenoir επισήμανε την ανάγκη βελτίωσης συντονισμού του εμπορικού στόλου, την ποινική δίωξη και κράτηση των πειρατών και τη θέσπιση προγραμμάτων για κράτησή τους στη Σομαλία, παράλληλα µε τη δημιουργία σύγχρονων φυλακών για την κράτησή τους.
Τα λύτρα που ζητούν οι πειρατές παρουσιάζουν θεαματική άνοδο.
«Η κρίσιμη περίοδος μόλις άρχισε. Είναι αυτή που ονομάζουμε “περίοδος του κυνηγιού”. Φέτος οι μουσώνες ήταν ασθενείς και πιστεύουμε ότι θα ενταθούν οι επιθέσεις. Θα πρέπει να δείξουμε φαντασία για να αντιμετωπίσουμε τους πειρατές, να περιορίσουμε την απειλή, να αλλάξουμε τακτική», τόνισε μεταξύ άλλων ο υποναύαρχος C. Canova, Deputy Operation Command EU Naval Force, της επιχείρησης Atalanta, συμπληρώνοντας ότι «τα λύτρα που ζητούν οι πειρατές παρουσιάζουν θεαματική άνοδο, και αυτή η τάση αναμένεται να συνεχιστεί».
Ο κ. Canova υπογράμμισε στους βασικούς αρνητικούς παράγοντες της επιχείρησης Atalanta, αφενός, την τυραννία της απόστασης και, αφετέρου, τη μεγάλη έκταση του θαλάσσιου χώρου όπου σημειώνονται οι πειρατείες. «Μοιάζει σαν να επιχειρούμε με ένα μικρό περιπολικό», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Το συνέδριο έκλεισε με τις σκέψεις του τ. προέδρου της Ένωσης Ευρωπαίων Εφοπλιστών (ESCA) κ. M. Van Overklift, ο οποίος αναφέρθηκε εκτενώς στο ζήτημα της παρουσίας είτε στρατιωτικού πιστοποιημένου προσωπικού είτε ιδιωτών ένοπλων φρουρών στα πλοίο για την ασφάλειά τους, ενώ ζήτησε τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής ομάδας κρούσης.
Στο διάλογο που ακολούθησε, τέθηκαν από το κοινό ερωτηματικά και μεταξύ αυτών ήταν το αν έχει γίνει αξιολόγηση των δράσεων της Ε.Ε. για την πειρατεία, στο οποίο απάντησε η Πολωνή εκπρόσωπος, λέγοντας ότι η αξιολόγηση είναι σημαντική, διότι χρησιμοποιούνται τα χρήματα των φορολογουμένων, ενώ αναφερόμενη στο κόστος δήλωσε ότι οι απώλειες από την πειρατεία αγγίζουν τα 12 δις. το χρόνο.
Στην ερώτηση για τον αριθμό των ενεργών πειρατών, σύμφωνα με μελέτη ειδικού απεσταλμένου της επιχείρησης Atalanta, αυτοί είναι περί τους 1500. Ανάμεσα στα ενδιαφέροντα σχόλια που ακούστηκαν στη διάρκεια του συνεδρίου παραθέτουμε τα εξής:
-Η πειρατεία είναι κληρονομιά ετών αμέλειας της διεθνούς κοινότητας.
-Οι πειρατές έχουν ανενόχλητη και διαρκή πρόσβαση στη μαύρη αγορά σύγχρονων όπλων.
-Σήμερα δραστηριοποιείται μια ολόκληρη βιομηχανία, που εκμεταλλεύεται μα πολυποίκιλους τρόπους την αμηχανία και αδυναμία των κυβερνήσεων και το φόβο της ναυτιλιακής οικογένειας.
-Οι Σομαλοί πειρατές είναι κοινωνικά… «περιζήτητοι» για τα χρήματα που κερδίζουν.
-Η περιπολία της τεράστιας θαλάσσιας έκτασης γίνεται ακόμα πιο αδύνατη, αφού πλέον συμμετέχουν ελάχιστα πολεμικά σκάφη.
-Τα κράτη σημαίας αντιμετωπίζουν διαφοροποιημένες και δυσνόητες πολιτικές ως προς τη φόρτωση και μεταφορά όπλων στα πλοία.
-Ο ρόλος του πλοιάρχου σε περίπτωση ένοπλης σύγκρουσης μεταξύ φρουρών και πειρατών είναι εξαιρετικά πολύπλοκος σύμφωνα με τη διεθνή νομοθεσία.
-Το κόστος της πειρατείας είναι από 7 έως 12 δις. Ευρώ το χρόνο.
-Η Σομαλία ως κράτος είναι ανίκανη να ελέγξει και να περιφρουρήσει το έδαφός της, με συνέπεια οι πειρατές να δρουν ανενόχλητοι στη στεριά.
Θέματα δίωξης, σύλληψης και κράτησης των πειρατών αντιμετωπίζονται ακόμα με επιφυλακτικότητα από τις γειτονικές χώρες.