Συνέντευξη ευρωβουλευτή ΝΔ Γ. Κουμουτσάκου στο περιοδικό “Supply Chain & Logistics” και στη δημοσιογράφο Μαίρη Ευθυμιάτου
Ο ευρωβουλευτής της ΝΔ. κ. Γιώργος Κουμουτσάκος, είναι από τους λιγότερο προβεβλημένους από τα media Έλληνες πολιτικούς, αν και το έργο που παράγει από τα έδρανα του Ευρωκοινοβουλίου προς όφελος της Ελλάδας είναι αν μη τι άλλο, καθόλου αμελητέο. Ο κ. Κουμουτσάκος, ευρωβουλευτής της Νέας Δημοκρατίας, ήταν ο Εισηγητής του Κανονισμού για τα Διευρωπαϊκά Δίκτυα Mεταφορών, που μόλις πριν από μερικές εβδομάδες πήρε το πράσινο φως από την Κομισιόν. Έχει εκλεγεί «Ευρωβουλευτής της Χρονιάς 2013», στον τομέα των μεταφορών, ένας τίτλος που μόνο σχηματικός δεν είναι.
Λίγες ημέρες μετά το “οk” της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο σχεδιασμό για τα Διευρωπαϊκά Δίκτυα και προτού έρθει στην Αθήνα για να εξηγήσει τα οφέλη τους για την Ελλάδα, από το πάνελ του 17ου Συνεδρίου Logistics, ο κ. Κουμουτσάκος μίλησε στο Supply Chain & Logistics magazine, για τον κανονισμό, που θα αποτελέσει τον πιλότο για τις εμπορευματικές μεταφορές για τα επόμενα 10-15 χρόνια.
– κ. Κουμουτσάκο, προσφάτως, με δική σας εισήγηση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τον κανονισμό για τα Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών έως το 2020. Διευκρινίστε μας, παρακαλώ, ποια τα βασικά σημεία για το σύνολο το κλάδου πανευρωπαϊκά και ποια τα σημεία ειδικού ενδιαφέροντος για την Ελλάδα;
Tο σχέδιο για τα νέα Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών που υπερψηφίστηκε με συντριπτική πλειοψηφία από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συνιστά το μεγαλύτερο αναπτυξιακό πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τώρα και για τα επόμενα 10-15 χρόνια. Είναι ένα φιλόδοξο και ταυτόχρονα ρεαλιστικό και χειροπιαστό σχέδιο που μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στην επίτευξη του τριπλού στόχου: “Aνταγωνιστικότητα – Aνάπτυξη – Aπασχόληση”.
H υλοποίησή του προβλέπει αναβάθμιση, εκσυγχρονισμό ή και εξ αρχής κατασκευή υποδομών σε όλους τους τρόπους μεταφορών – οδικών, σιδηροδρομικών, αεροπορικών, θαλάσσιων και ποτάμιων. Σκοπός είναι να οικοδομηθεί ένα ενιαίο, φιλικό στο περιβάλλον και διαλειτουργικό δίκτυο συνδυασμένων μεταφορών στην Ευρώπη που να υποστηρίζει την αποτελεσματική λειτουργία της Ενιαίας Aγοράς. Aπό αυτήν την εξέλιξη η Ελλάδα μπορεί να αποκομίσει στρατηγικής σημασίας οφέλη. Aξιοποιώντας τη γεωπολιτική της θέση μπορεί να εξελιχθεί σε χώρα κόμβο και πύλη για το διεθνές εμπόριο.
– Ποιο ήταν το κύριο ζήτημα – στρέβλωση που όφειλε να αλλάξει στις ευρωπαϊκές μεταφορές και που δημιούργησε την ανάγκη για ένα νέο νομοθετικό πλέγμα;
Oι μεταφορές αντιπροσωπεύουν από 2% έως 10% του συνολικού κόστους για μια επιχείρηση, ενώ τα νοικοκυριά στην Ε.Ε. ξοδεύουν περίπου το 13% των εσόδων τους για μεταφορές. Έως τώρα, το υπάρχον “μεταφορικό πλέγμα” στην Ευρώπη, αν και υψηλής ποιότητας όσον αφορά στις υποδομές, παραμένει κατακερματισμένο, καθώς τα μεταφορικά συστήματα στην Ευρώπη αναπτύχθηκαν πρωτίστως με αμιγώς εθνικά κριτήρια. Αυτό οδήγησε στην ανεπάρκεια ή την έλλειψη μεταφορικών συνδέσεων στα σύνορα ή κατά μήκος σημαντικών αξόνων. Υπάρχουν ακόμη σήμερα στην Ευρώπη επτά διαφορετικών τύπων και προδιαγραφών σιδηροδρομικές γραμμές. Εάν τα πράγματα μείνουν ως έχουν το πρόβλημα θα γίνει πολύ σοβαρό στο εγγύς μέλλον αφού από τώρα έως το 2050 οι εμπορευματικές μεταφορές αναμένεται να αυξηθούν πάνω από 60% και οι επιβατικές να υπερδιπλασιαστούν.
Aυτά συνιστούν σοβαρή τροχοπέδη για την ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα και επομένως για την απασχόληση για την οποία “διψούν” οι ευρωπαϊκοί λαοί. Είναι επιτακτική και στρατηγική ανάγκη λοιπόν να περάσουμε από το πολυκερματισμένο μεταφορικό μωσαϊκό του χθες στο συνεκτικό και λειτουργικό δίκτυο του αύριο.
Τα νέα δίκτυα, όπως σχεδιάζονται, μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά σε απρόσκοπτες διασυνοριακές μεταφορές εμπορευμάτων και επιβατών και οδηγούν στη μείωση του κόστους. Έτσι βελτιώνεται σημαντικά η ευημερία των πολιτών και η ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, ειδικά σε κράτη-μέλη που αντιμετωπίζουν σοβαρές οικονομικές δυσκολίες, δίνοντας νέα πνοή και δυναμική στην ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας.
– Πού δίνει προτεραιότητα ο σχεδιασμός του προγράμματος Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών; Προτάσσεται κάποια μορφή μεταφοράς σε σχέση με κάποια άλλη;
Ο σχεδιασμός του νέου πανευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών λαμβάνει σοβαρά υπόψη ότι όλα τα κράτη-μέλη και οι περιφέρειές τους θα πρέπει να καλύπτονται επαρκώς από το δίκτυο. Διασφαλίζει ταυτόχρονα ότι η μεγαλύτερη προσπάθεια θα επικεντρωθεί εκεί όπου υπάρχει η υψηλότερη ευρωπαϊκή προστιθέμενη άξια. Δεν υπάρχει σήμερα η πολυτέλεια να επενδύουμε αποσπασματικά σε αυτοκινητοδρόμους, σιδηροδρόμους και υδάτινες οδούς που αρχίζουν και τελειώνουν στο πουθενά.
Πρέπει να διασφαλιστεί η βέλτιστη αξιοποίηση των περιορισμένων οικονομικών δυνατοτήτων. Γι αυτό οι επενδύσεις πρέπει να αλληλοενισχύονται. Προβλέπεται λοιπόν ότι προτεραιότητα και ιδιαίτερη προσοχή θα δοθούν στους μεγάλους άξονες και ειδικότερα σε έργα κοινού ενδιαφέροντος. Για την επιτυχή υλοποίησή τους προβλέπεται αυστηρή επίβλεψη από Ευρωπαίους κοινοτικούς συντονιστές, έναν για κάθε διάδρομο του κεντρικού δικτύου. Επιπλέον θα υπάρχουν σαφή χρονοδιαγράμματα για την ολοκλήρωση των δικτύων.
– Δηλαδή για την επίτευξη του στόχου της ισόρροπης ανάπτυξης όλων των δικτύων, ακολουθήθηκε κάποια άλλη μεθοδολογία στον κεντρικό σχεδιασμό; Kαι η χρηματοδότηση πώς επιτυγχάνεται;
Ναι, για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι ακολουθήθηκε μια νέα μεθοδολογία στο σχεδιασμό του δικτύου, χωρίζοντάς το σε δύο επίπεδα: το “κύριο-κεντρικό δίκτυο” και το “εκτεταμένο-γενικό δίκτυο”.
- Το “κύριο – κεντρικό” δίκτυο που παρομοιάζεται με το “σύστημα αιμοδοσίας” της ενιαίας αγοράς, θα συνδέσει όλες τις κύριες ευρωπαϊκές πόλεις, τα λιμάνια, τα αεροδρόμια, με τη βοήθεια των σιδηροδρομικών και οδικών μεταφορών, και όπου είναι εφικτό, των εσωτερικών πλωτών μεταφορών. Συγκεκριμένα, ο κεντρικός κορμός του δικτύου όπως φαίνεται στο σχετικό σχεδιάγραμμα, είναι έτσι σχεδιασμένος, ώστε να συνδέει με όλους τους τρόπους μεταφοράς περισσότερα από 80 κύρια ευρωπαϊκά λιμάνια και σχεδόν 40 αεροδρόμια μεγάλων πόλεων.
- Το “εκτεταμένο-γενικό” δίκτυο έχει στόχο να εξασφαλίσει ότι όλες οι άλλες κύριες ευρωπαϊκές πόλεις, τα λιμάνια και αεροδρόμια, συμπεριλαμβανομένων των απομακρυσμένων και νησιωτικών περιοχών και της περιφέρειας, θα συνδέονται αποτελεσματικά με τον “πυρήνα” του δικτύου. Το χρονοδιάγραμμα για την υλοποίηση του ολοκληρωμένου γενικού δικτύου καθορίζει ως καταληκτικό χρόνο το 2050, ενώ το κεντρικό δίκτυο λόγω της ιδιαίτερης στρατηγικής σημασίας του θα πρέπει να έχει συμπληρωθεί έως το 2030.
Για την επιτυχή εφαρμογή του το σχέδιο των νέων Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών στηρίζεται από ένα νέο χρηματοδοτικό εργαλείο με το όνομα “Συνδέοντας την Ευρώπη – Connecting Europe Facility-CEF” που έχει “προικοδοτηθεί” με σχεδόν 24 δισ. ευρώ. Tα κοινοτικά αυτά χρήματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως “κεφάλαιο κίνησης” για συγκεκριμένα έργα στο κύριο μέρος του δικτύου.
Το CEF σχεδιάζεται να λειτουργήσει συνδυαστικά με τα γνωστά «ευρωπαϊκά ομόλογα έργου»-«Project Bonds» με τα οποία θα υπάρξει επιμερισμός κινδύνου ώστε να προσελκυστεί χρηματοδότηση από τον ιδιωτικό τομέα. Τα «Project Bonds» βρίσκονται έως το τέλος του τρέχοντος έτους σε πιλοτικό στάδιο εφαρμογής.
– Να δούμε λίγο και το ρόλο της Ελλάδας στο σχεδιασμό αυτό; Ποια τα οφέλη και με ποιόν τρόπο θα κεφαλαιοποιηθεί το πρόγραμμα υπέρ της χώρας;
H Ελλάδα αποτελεί αναπόσπαστο λειτουργικό μέρος του Κεντρικού και σημαντικότερου Δικτύου των αναθεωρημένων Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών με τον διάδρομο της Aνατολικής Mεσογείου (Orient-East Med Corridor) και μπορεί να έχει πολλαπλά οφέλη από τις δυνατότητες χρηματοδότησης που προσφέρει το νέο χρηματοδοτικό εργαλείο “Συνδέοντας την Ευρώπη”.
H υποστήριξη από το νέο οικονομικό εργαλείο “Συνδέοντας την Ευρώπη” θα εστιαστεί σε έργα υποδομής για σιδηροδρόμους, όπως επίσης και σε έργα για τη βελτίωση των οδικών συνδέσεων με τις γειτονικές χώρες. Προτεραιότητα θα δοθεί στο ελληνικό τμήμα του «Διαδρόμου Ανατολής-Μεσογείου: Λευκωσία – Πειραιάς – Θεσσαλονίκη – Μπουργκάς – τουρκικά σύνορα – Αμβούργο-Ροστόκ» και της «Σιδηροδρομικής Εγνατίας Οδού».
Τα κύρια λιμάνια της Ελλάδας μπορούν να επωφεληθούν επίσης από τις χρηματοδοτικές δυνατότητες του εργαλείου «Συνδέοντας την Ευρώπη». Στόχος θα πρέπει να είναι η αναβάθμιση των λιμενικών υποδομών και των χερσαίων συνδέσεων, καθώς και η ανάπτυξη ή/και βελτίωση συνδέσεων με άλλα ευρωπαϊκά και διεθνή λιμάνια που χρησιμοποιούν τις «Λεωφόρους της Θάλασσας».
Oι δυνατότητες, οι ευκαιρίες και οι προοπτικές που ανοίγονται για την Ελλάδα από την πλήρη ένταξή της στα νέα Διευρωπαϊκά Δίκτυα Mεταφορών είναι πολλές. Δεν είναι τυχαία λοιπόν η δυναμική που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία 5 χρόνια με σημείο αναφοράς το λιμάνι του Πειραιά. Η Ελλάδα αναδεικνύεται σε μείζονος σημασίας πύλη για τα φορτία της COSCO στην Ευρώπη με επόμενο στόχο τα 3,7 εκατομμύρια εμπορευματοκιβώτια. Οι εξελίξεις στο πρώτο λιμάνι της χώρας, μετά την αρχική συμφωνία COSCO, Hewlett-Packard και ΤΡΑΙΝΟΣΕ, δείχνουν το δρόμο που, όπως H προσοχή στρέφεται πλέον και στα άλλα σημαντικά λιμάνια της χώρας, με πρώτο εκείνο της Θεσσαλονίκης.
Το μεγάλο στοίχημα είναι να ενταχθεί το ελληνικό δίκτυο με τρόπο ολοκληρωμένο και αποτελεσματικό στο πλέγμα των διευρωπαϊκών μεταφορικών δικτύων που οδηγούν στην καρδιά της ενιαίας αγοράς των 500 εκατομμυρίων καταναλωτών, καθώς και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες που δεν είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Για να μπορέσει, όμως, η Ελλάδα να επιτύχει το μέγιστο βαθμό ωφελημάτων από τον αναδυόμενο ρόλο της “κομβικής χώρας -πύλης” που φιλοδοξεί και μπορεί να παίξει, δεν αρκεί μόνον η πλεονεκτική γεωγραφική της θέση. Απαιτείται επειγόντως εκσυγχρονισμός, αναβάθμιση και κατασκευή υποδομών και υπηρεσιών στις μεταφορές και στην εφοδιαστική αλυσίδα-“logistics”.
Είναι ευτυχής συγκυρία που την ώρα που αναδεικνύεται η σημασία της “γεωπολιτικής μετάβασης” της Ελλάδας από την περιφέρεια σε κεντρική-κομβική θέση των διεθνών εμπορικών ροών ξεκινάει η περίοδος υλοποίησης των πολλά υποσχόμενων νέων Διευρωπαϊκών Δικτύων Mεταφορών.
Tο “Ελλάδα χώρα-πύλη και σταυροδρόμι” μπορεί να γίνει από επιδίωξη, χειροπιαστή πραγματικότητα. Σε αυτόν τον στρατηγικό στόχο βρίσκεται, πιστεύω, το νέο αναπτυξιακό μοντέλο για τη χώρα. Αρκεί να το πιστέψουμε και να δουλέψουμε συνειδητά και σοβαρά γι’ αυτό.
