Διατλαντική Εμπορική και Επενδυτική Εταιρική Σχέση (TTIP): Η σημασία της συμφωνίας για την Ευρώπη
Οι ΕΕ και οι ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν μαζί περίπου το ήμισυ του παγκόσμιου ΑΕΠ, το ένα τρίτο του παγκόσμιου εμπορίου, το ένα τέταρτο των παγκόσμιων εξαγωγών και σχεδόν το ένα τρίτο των παγκόσμιων εισαγωγών. Οι αγορές της ΕΕ και των ΗΠΑ είναι πλήρως ολοκληρωμένες με περίπου 2 δισεκατομμύρια ευρώ αγαθών και υπηρεσιών να ανταλλάσσονται διμερώς κάθε ημέρα.
Η οικονομική σχέση ΕΕ-ΗΠΑ συνιστά την σημαντικότερη εμπορική και επενδυτική σχέση στον κόσμο, αποτιμώμενη σε σχεδόν 1 τρις ευρώ σε αξία αγαθών και υπηρεσιών. Η σύναψη της Διατλαντικής Συμφωνίας Εμπορίου και Επενδύσεων μεταξύ των δύο αυτών οικονομικών γιγάντων θα σηματοδοτήσει την δημιουργία της μεγαλύτερης περιοχής ελευθέρου εμπορίου παγκοσμίως.
Η Διατλαντική Εμπορική και Επενδυτική Εταιρική Σχέση θα είναι μια “ιστορική συμφωνία” για τις εξωτερικές εμπορικές και οικονομικές σχέσεις της Ένωσης. Η σύναψή της θα είναι η αρχή μιας βαθύτερης, πιο ολοκληρωμένης και πάνω απ ‘όλα αμοιβαία επωφελούς εμπορικής σχέσης μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ. Είναι μια συμφωνία που θα μας επιτρέψει να αξιοποιήσουμε το ανεκμετάλλευτο δυναμικό της διατλαντικής αγοράς.
Η μείωση των δασμών αποτελεί το κλειδί για να ξεκλειδώσουμε το δυναμικό της διατλαντικής εμπορικής σχέσης. Αν και οι εισαγωγικοί δασμοί στο διατλαντικό εμπόριο είναι σχετικά χαμηλοί- περίπου της τάξης του 4 % κατά μέσο όρο- ο όγκος του διμερούς εμπορίου είναι τέτοιος που το συνολικό κόστος τους δεν είναι διόλου αμελητέο. Συγκεκριμένα, υπολογίζεται ότι για κάθε δασμό που αφαιρούμε οι εταιρείες μας θα κερδίζουν εκατομμύρια ευρώ, η εξάλειψη όλων των δασμών θα είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του ΑΕΠ κατά 3,5% και για τα δύο μέρη.
Η εξάλειψη των δασμών θα αποτελέσει κεντρικό στόχο των διαπραγματεύσεων. Υπάρχουν όμως πολλά ακόμα εμπόδια πέραν των δασμών για το διατλαντικό διμερές εμπόριο τα οποία θα πρέπει να εξαλειφθούν. Στα εμπόδια αυτά περιλαμβάνονται οι ρυθμιστικοί περιορισμοί, η έλλειψη κοινών προτύπων και κοινών συστημάτων έγκρισης, γραφειοκρατικά εμπόδια τα οποία οφείλονται σε διαφορετικές διαδικασίες εκτελωνισμού, και τέλος η απουσία κοινής πολιτικής για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.
Η σύναψη της TTIP θα προσφέρει σημαντικότατα οικονομικά οφέλη όχι μόνο για το εμπόριο αλλά και για αμοιβαίες επενδύσεις.
Τα κέρδη από την πλήρη εφαρμογή της συμφωνίας εκτιμούνται σε 119,2 δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο για την ΕΕ και 94,9 δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο για τις ΗΠΑ. Επιπλέον, εκτιμάται ότι οι συνολικές εξαγωγές της ΕΕ θα παρουσιάσουν αύξηση της τάξης του 6% προς όφελος των εξαγωγέων προϊόντων και υπηρεσιών της ΕΕ καθώς και των Ευρωπαίων καταναλωτών. Μετά τη πλήρη εφαρμογή της συμφωνίας, η οικονομία μας θα μπορούσε να ενισχυθεί κατά 0,5 % έως 1 % του ΑΕγχΠ. Το εισόδημα του μέσου ευρωπαϊκού νοικοκυριού θα αυξηθεί ετησίως κατά περίπου 545 ευρώ.
Με τη συμφωνία αναμένεται να τονωθεί η οικονομική ανάπτυξη και να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Ειδικά για την Ευρώπη η βελτίωση της πρόσβασης στην αγορά των ΗΠΑ, η επίτευξη μεγαλύτερης κανονιστικής συμβατότητας μεταξύ της ευρωπαϊκής και αμερικανικής αγοράς, η μείωση της γραφειοκρατίας αναμένεται να συμβάλλουν καθοριστικά στην αύξηση της επιχειρηματικότητας και τη μείωση της ανεργίας.
Έτσι, η επιτυχής σύναψη της συμφωνίας θα αποτελέσει μία τονωτική ένεση για την ευρωπαϊκή οικονομία εν μέσω της κρίσης. Παράλληλα, η εφαρμογή της TTIP συνιστά ευκαιρία για ορισμένες εκσυγχρονιστικές μεταρρυθμίσεις της ευρωπαϊκής αγοράς.
Πέραν όμως των θετικών επιπτώσεων σε διμερές επίπεδο, δεδομένου ότι η εμπορική σχέση ΕΕ-ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη διμερής εμπορική σχέση στο κόσμο, η σύναψη της TTIP θα ανοίξει το δρόμο για την θέσπιση προτύπων για το διεθνές εμπόριο και θα λειτουργήσει ως βάση για μελλοντικές διμερείες συμφωνίες. Άλλες χώρες (π.χ. Κίνα, Ινδία, Ρωσία) θα πρέπει να προσαρμοστούν στα νέα διατλαντικά πρότυπα.
Η κατάρρευση των εμπορικών διαπραγματεύσεων που διεξάγονται τα τελευταία δέκα χρόνια στο πλαίσιο του Γύρου της Ντόχα υπό την αιγίδα του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου κατέδειξε ότι το πολυμερές πλαίσιο διαπραγματεύσεων άρχισε να φθίνει. Επιπρόσθετα, η ανάκαμψη και στην Ευρώπη αλλά και στην Αμερική μετά την οικονομική κρίση πραγματοποιείται με βραδείς ρυθμούς. Είναι, λοιπόν, η κατάλληλη στιγμή η ΕΕ και οι ΗΠΑ να δείξουν με τη σύναψη της TTIP πώς πρέπει να κινηθούμε σε παγκόσμιο επίπεδο για να τονωθεί η οικονομική ανάπτυξη.
Η θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
Για τους παραπάνω λόγους, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι ένθερμος υποστηρικτής της προσπάθειας που γίνεται για την σύναψη της TTIΡ. Αυτό αποτυπώθηκε σε δύο σχετικές Εκθέσεις που υιοθέτησε η Ολομέλεια λίγο πριν την επίσημη έναρξη των διαπραγματεύσεων για τη σύναψη της TTIP. Πρόκειται για τις Eκθέσεις Millán Mon και Moreira.
Ταυτόχρονα, το ΕΚ διεκδικεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο την πληρέστερη δυνατή ενημέρωσή του για την πορεία και την προοπτική των διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο του αναγκαίου δημοκρατικού ελέγχου, της διαφάνειας και της λογοδοσίας.
Τα επόμενα βήματα
Το κείμενο της διαπραγματευτικής εντολής δεν έχει δημοσιευθεί με αποτέλεσμα να έχει δημιουργηθεί ένα έλλειμμα ενημέρωσης που αφήνει χώρο σε παρανοήσεις που με τη σειρά τους σε ορισμένους γεννούν καχυποψία. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να υπογραμμισθεί ότι οι διαπραγματευτικές οδηγίες καθορίζουν σε πολύ γενικές γραμμές τα θέματα και τους στόχους που πρέπει να επιτευχθούν κατά τις διαπραγματεύσεις. Υπάρχουν τρία βασικά στοιχεία στη διαπραγματευτική εντολή: 1) πρόσβαση στις αγορές 2) κανονιστική σύγκλιση και 3) εμπορικοί κανόνες για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων σε διεθνές επίπεδο.
Ως γενική αρχή, λοιπόν, θα ήταν χρήσιμο να υπάρξει περισσότερη διαφάνεια στις διαπραγματεύσεις. Αυτό θα συνέβαλλε στο να υπάρξουν αποσαφηνίσεις ορισμένων αβεβαιοτήτων ώστε να μετριασθούν ορισμένες αντιδράσεις της κοινωνίας των πολιτών. Τα διαπραγματευτικά κείμενα ή τουλάχιστον μέρος τους θα πρέπει να δημοσιοποιούνται, τουλάχιστον σταδιακά. Με τον τρόπο αυτό οι ενώσεις καταναλωτών θα μπορέσουν να έχουν ουσιαστικότερη συμμετοχή και συνεισφορά στις διαπραγματεύσεις. Την πρακτική αυτή ακολουθούν διεθνείς οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Σε κάθε περίπτωση, η διαδικασία θα πρέπει να καταστεί διαφανής στο βαθμό που είναι δυνατόν ώστε και να μην υπάρχουν αντιπαραγωγικά στεγανά ενημέρωσης, καχυποψία αλλά και ούτε να εγερθούν αναίτια εμπόδια σε μια από τη φύση της πολύπλοκη διαπραγμάτευση και να μη θιχτούν τα ενδιαφέροντα της ΕΕ.
Θα πρέπει επίσης να κινηθούμε με στόχο τη καλύτερη πληροφόρηση στο κοινό αναφορικά με τα οφέλη που θα προκύψουν από τη σύναψη της συμφωνίας. Οι προσπάθειές μας κεντρικό στόχο θα πρέπει να έχουν το να εξηγήσουμε στο κοινό ότι η ΕΕ εναρμονίζει τα πρότυπά της με αυτά των ΗΠΑ, δεν τα χαμηλώνει.
Aνεξάρτητα από τα υψηλά κέρδη που προσφέρει η συμφωνία, οι διαπραγματεύσεις διεξάγονται με πρωτεύοντα στόχο να αποφέρουν με βιώσιμο τρόπο ωφέλη στους ευρωπαίους καταναλωτές και στις ευρωπαϊκές εταιρείες.
Η ΕΕ δε θυσιάζει τα υφιστάμενα υψηλά πρότυπά της στους κρίσιμους τομείς του περιβάλλοντος, της υγείας και της ασφάλειας, της προστασίας της ιδιωτικής ζωής καθώς και των δικαιωμάτων των καταναλωτών και των εργαζομένων. Αυτά τα πρότυπα δεν αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης. Η πρόοδος όσον αφορά την ενίσχυση του εμπορίου και των επενδύσεων είναι επιθυμητή, ουδείς όμως θέλει να αποβεί εις βάρος των θεμελιωδών αξιών της Ένωσης.
Τέλος, πρέπει να συνεχίσουμε να ασκούμε πολιτική πίεση και να επενδύουμε πολιτικό κεφάλαιο στην αίσια έκβαση της διαπραγμάτευσης και τελικά στη σύναψη της TTIP.
Οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται σε διερευνητικό επίπεδο. Πρέπει όμως να υπογραμμισθεί ότι είναι η πρώτη φορά που γίνεται ουσιαστική προσπάθεια για την επίτευξη μεγαλύτερης κανονιστικής συμβατότητας μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ. Ο τρίτος κύκλος σχεδιάζεται να γίνει σε λίγες ημέρες στην Ουάσιγκτον και η ελπίδα είναι ότι μετά από αυτόν τον κύκλο, οι δύο πλευρές θα ξεκινήσουν την διαδικασία “give and take” σε εξειδικευμένα θέματα.
Στην Ευρώπη θα πρέπει να λάβουμε επίσης υπόψη μας ότι στις ΗΠΑ θα πραγματοποιηθούν εκλογές το 2016. Να μη χαθεί λοιπόν το παράθυρο ευκαιρίας που δημιουργείται πριν τις Αμερικανικές προεδρικές εκλογές.
Η Ελληνική Προεδρία
Οι διαπραγματεύσεις για την TTIP θα συνεχιστούν κατά τη διάρκεια της ελληνικής προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα έχουν τον τελικό λόγο αναφορικά με την τελικη συμφωνία την οποία διαπραγματεύεται η Επιτροπή εξ’ ονόματος της ΕΕ.
Ως προεδρεύουσα χώρα, είμαστε στην υπηρεσία της Ένωσης. Είμαστε πρόθυμοι να ακούσουμε τις απόψεις και τα συμφέροντα όλων των ενδιαφερόμενων μερών και να τα συγκεράσουμε λειτουργώντας ως έντιμος διαμεσολαβητής. Σε κάθε περίπτωση, θα διευκολύνουμε στο μέτρο που είναι δυνατόν την πρόοδο των διαπραγματεύσεων. Στο πλαίσιο αυτό, μπορούμε να συμβάλλουμε όσο μπορούμε την ενημέρωση των κρατών-μελών για τα στάδια της διαπραγμάτευσης του επόμενου εξαμήνου.
Ελληνικά συμφέροντα
Η χώρα μας δίνει έμφαση στους εξής δύο τομείς: α) Στον τομέα των αγροτικών προϊόντων επιδιώκουμε την όσο δυνατόν καλύτερη προστασία γεωγραφικών ενδείξεων και β) μας ενδιαφέρει η άρση εμποδίων για την πρόσβαση στην αμερικανική ναυτιλιακή αγορά.