Συνέντευξη ευρωβουλευτή ΝΔ Γ. Κουμουτσάκου στο περιοδικό “Maritech News” και στην Αγγ. Ξυλάκη
Ο κ. Γιώργος Κουμουτσάκος, ευρωβουλευτής της Νέας Δημοκρατίας, μιλάει στο Maritech News για το φαινόμενο της πειρατείας, επισημαίνοντας ότι: “Η αλήθεια είναι πικρή. Οι έως τώρα προσπάθειες δεν έχουν φέρει το αναμενόμενο αποτέλεσμα, που πρέπει να είναι ένα μόνον: η οριστική εξάλειψη του φαινομένου. Η εκρίζωσή του. Και οι ρίζες βρίσκονται πάντα στο έδαφος, όχι στο νερό”. Η πειρατεία, μεσα σε πέντε χρόνια, έχει εξελιχθεί σε προσοδοφόρα επιχείρηση με μεγάλο όφελος και χαμηλό κίνδυνο για τους πειρατές.
-Προ ολίγων ημερών πραγματοποιήθηκε συζήτηση σχετικά με την απειλή της θαλάσσιας πειρατείας στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο παρουσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η συζήτηση έγινε με πρωτοβουλία δική σας σε συνεργασία με τον Ολλανδό Ευρωβουλευτή κ. P.Van Dalen. Ποια ήταν η έκβασή της;
Mε αυτήν την ευρεία συζήτηση στην ολομέλεια -και όχι στα στενά όρια κάποιας επιτροπής- του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κάναμε πράξη μια προηγούμενη δέσμευση. Τον περασμένο Οκτώβριο στο πλαίσιο μιας επιτυχούς δημόσιας ακρόασης για την καταπολέμηση της θαλάσσιας πειρατείας, είχαμε υποσχεθεί ότι η προσπάθεια εκείνη δεν θα έμενε μια αποσπασματική πρωτοβουλία χωρίς συνέχεια. Το πρώτο βήμα έγινε με τη συζήτηση στην ολομέλεια.
Θα συνεχίσουμε επιδιώκοντας τη μεγαλύτερη δυνατή ευαισθητοποίηση, εγρήγορση και δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την από κοινού με άλλους διεθνείς οργανισμούς, όπως ο ΟΗΕ, ο ΙΜΟ και το ΝΑΤΟ, αποτελεσματική αντιμετώπιση της πειρατικής απειλής.
Όσον αφορά σε αυτήν καθ’ αυτήν τη συζήτηση στο Στρασβούργο, σημειώνω δύο στοιχεία: Πρώτον, τη μεγάλη και ουσιαστική συμμετοχή συναδέλφων ευρωβουλευτών από όλα τα πολιτικά κόμματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Και δεύτερον, την εκτενή και σαφή τοποθέτηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Δεν είχαμε, ευτυχώς, την επανάληψη του συνήθους πολιτικού ευχολογίου, αλλά την παρουσίαση μιας καλά επεξεργασμένης, σφαιρικής πολιτικής δράσεων με προτεραιότητες και στόχους.
-Υπήρξε κάτι νεότερο σε σχέση με το παρελθόν;
Συγκρατώ ιδιαίτερα την πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να βάλει τέλος στην ατιμωρησία των υπόπτων για πειρατικές επιθέσεις, να εντοπίσει – επιτέλους – τη ροή χρημάτων από λύτρα που εισέρχονται στην Ε.Ε. και να συλλέξει τα απαραίτητα στοιχεία σχετικά με τους υποκινητές και χρηματοδότες αυτών των ενεργειών. Αυτήν τη φορά έχω λόγους να πιστεύω ότι οι προθέσεις είναι και δεσμεύσεις. Ότι δεν θα μείνουν κενό γράμμα αλλά θα μετουσιωθούν σε δράσεις.
Υπογραμμίζω ότι λίγες μόνον μέρες μετά την συζήτηση αυτή, το Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ αποφάσισε όχι μόνον τη χρονική παράταση της εντολής της ευρωπαϊκής επιχείρησης της ATALANTA έως το 2014 αλλά και τη διεύρυνση του πεδίου δράσης της. Από εδώ και στο εξής τα ευρωπαϊκά πλοία και ελικόπτερα της επιχείρησης ΑΤΑΛΑΝΤΑ θα μπορούν να επεμβαίνουν και στα παράλια της Σομαλίας πλήττοντας εάν απαιτηθεί, πλοιάρια και βάσεις των πειρατών. Πρόκειται για σοβαρή ποιοτική μεταβολή στην έως τώρα πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ελπίζω ότι έως και την ολομέλεια του Ιουνίου, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα μπορέσουμε τελικά να υιοθετήσουμε ένα ισχυρό ψήφισμα που με τις ξεκάθαρες θέσεις του θα ασκεί ισχυρή πολιτική πίεση για την εξάλειψη της πειρατείας.
-Πως έχει διαμορφωθεί το πειρατικό φαινόμενο από το 2005 μέχρι σήμερα;
Το Νοέμβριο του 2005, ουδείς μπορούσε να φανταστεί ότι η απόπειρα κατάληψης του κρουαζιερόπλοιου “SEABOURN SPIRIT” από ομάδα πειρατών ανοικτά της Σομαλίας ήταν προανάκρουσμα της επανεμφάνισης της πειρατικής απειλής στις θάλασσες, η οποία μάλιστα σε λίγα μόνον χρόνια θα προσελάμβανε διαστάσεις πραγματικής μάστιγας.
Σήμερα η πειρατεία συνιστά διεθνή απειλή πολλαπλών διαστάσεων και επιπτώσεων για το διεθνές εμπόριο, τη ναυτιλία, την περιφερειακή ασφάλεια και σταθερότητα. Πάνω από όλα όμως είναι διαρκής απειλή για την ζωή και την ασφάλεια των ίδιων των ναυτικών που στελεχώνουν τα πληρώματα των χιλιάδων πλοίων που διαπλέουν κάθε χρόνο την εξαιρετικά εκτεταμένη θαλάσσια περιοχή του Ινδικού Ωκεανού, του Κόλπου του Άντεν, της Αραβικής και της Ερυθράς Θάλασσας. Πρόκειται για περιοχή στρατηγικής αξίας για τη διεθνή οικονομία. Μέσω αυτής διακινούνται ετησίως 3 εκ. βαρέλια πετρελαίου και το 50% περίπου του παγκόσμιου εμπορίου εμπορευματοκιβωτίων. Το ετήσιο συνολικό κόστος της πειρατείας σύμφωνα με εκτιμήσεις του Διεθνούς Ναυτιλιακού Γραφείου (International Maritime Bureau) αγγίζει το δυσθεώρητο ποσό των 7 έως 12 δισ. δολαρίων.
Η αντοχή του φαινομένου της πειρατείας στις διεθνείς επιχειρησιακές και πολιτικές αντιδράσεις είναι, δυστυχώς, εντυπωσιακή. Μέσα σε πέντε χρόνια έχει εξελιχθεί σε εξαιρετικά προσοδοφόρα εγκληματική επιχείρηση. Έχει μεγάλο όφελος και χαμηλό κίνδυνο για τους πειρατές, που προσαρμόζουν με αξιοσημείωτη ταχύτητα και ευελιξία τις τακτικές, τις πρακτικές και τον εξοπλισμό τους στα αντίμετρα που υιοθετούνται από τη διεθνή κοινότητα, τους αρμόδιους διεθνείς οργανισμούς, τα κράτη σημαίας και τους πλοιοκτήτες.
Η αλήθεια είναι πικρή. Οι έως τώρα προσπάθειες δεν έχουν φέρει το αναμενόμενο αποτέλεσμα, που πρέπει να είναι ένα μόνον: η οριστική εξάλειψη του φαινομένου. Η εκρίζωσή του. Και οι ρίζες, κυρία Ξυλάκη, βρίσκονται πάντα στο έδαφος, όχι στο νερό.
-Τελευταία παρατηρείται ιδιαίτερη κινητικότητα στο θέμα της πειρατείας. Για παράδειγμα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Δανική Προεδρία διοργάνωσαν πρόσφατα συνέδριο με τίτλο “Πειρατεία: η απειλή των θαλάσσιων μεταφορών” (“Piracy: the curse of maritime transport”). Συντονίσατε το πάνελ που ήταν αφιερωμένο στην ανθρωπιστική διάσταση. Ποιο ήταν το βασικό συμπέρασμα της συζήτησης;
Στα τέλη Μαρτίου διακόσιοι περίπου ναυτικοί ήταν στα χέρια των πειρατών. Το ανθρώπινο κόστος της πειρατικής μάστιγας είναι απολύτως απαράδεκτο. Ακόμα και εάν δεν υπήρχαν οι άλλες αρνητικές συνέπειες της πειρατείας, το ανθρώπινο κόστος που επιφέρει θα ήταν υπεραρκετό για ανάληψη αποφασιστικής δράσης για την καταπολέμησή της. Καμία ολιγωρία δεν δικαιολογείται. Αυτό ήταν και το βασικό συμπέρασμα.
-Είναι πάγια θέση όλων ότι η λύση για την πάταξη του πειρατικού φαινομένου βρίσκεται στην ξηρά κι όχι στην θάλασσα. Πως η Ευρωπαϊκή Ένωση σε συνεργασία με αρμόδιους φορείς μπορεί να βοηθήσει ώστε να εξαλειφθεί;
Το ανέφερα ήδη. Οι επιπτώσεις της πειρατείας είναι αισθητές στη θάλασσα, οι πραγματικές της αιτίες όμως βρίσκονται στην ξηρά. Είναι αδήριτη ανάγκη να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα στην πηγή, στις ρίζες του. Οποιαδήποτε μονοδιάστατη προσπάθεια δεν είναι επαρκής για την εξάλειψη της πειρατείας.
Η σταθεροποίηση της κατάστασης στο εσωτερικό της Σομαλίας και η βελτίωση της άθλιας οικονομικής κατάστασης της χώρας είναι πρωταρχικής σημασίας και πρέπει να είναι ψηλά στις προτεραιότητες της διεθνούς κοινότητας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση από την πλευρά της έχει κάνει σημαντικά βήματα. Αποτελεί τον μεγαλύτερο χορηγό αναπτυξιακής βοήθειας στη Σομαλία. Ειδικά για την περίοδο 2008-2013, έχει δεσμεύσει € 415 εκατ. για την οικονομική ανάπτυξη της Σομαλίας, υποβοηθώντας έτσι τις προοπτικές πολιτικής σταθερότητας της χώρας. Σημαντική πρωτοβουλία είναι επίσης η εκπαίδευση Σομαλών που θα στελεχώσουν τις Σομαλικές Δυνάμεις Ασφαλείας.
Οι προσπάθειες αυτές όμως δεν είναι αρκετές. Απαιτούνται πρωτοβουλίες και δράσεις από ΙΜΟ-ΝΑΤΟ-Ε.Ε. για: τον εντοπισμό της ροής του παράνομου χρήματος, την επίλυση των νομικών κενών που υπάρχουν στην αποτελεσματική ποινική δίωξη των πειρατών, την αποτροπή της διασποράς των πειρατικών βάσεων στην ευρύτερη περιοχή και τον εκεί καθορισμό θαλάσσιων Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών σύμφωνα με τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Επιπλέον, σε επιχειρησιακό επίπεδο θα πρέπει να αρχίσει να λειτουργεί το συντομότερο το επιχειρησιακό κέντρο στο Κέρας της Αφρικής με την υποστήριξη του προσωπικού στις Βρυξέλλες προκειμένου να εξασφαλιστεί κεντρικός σχεδιασμός και καλύτερος συντονισμός των διαφόρων αποστολών και δράσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
-Η συμμετοχή των πολεμικών πλοίων της EU- NAVFOR ATALANTA έχει μειωθεί παρά την έξαρση του φαινομένου. Πρόκειται να ενισχυθεί τόσο ο ρόλος όσο και ο στόλος της EU- NAVFOR ATALANTA ώστε να συνεχίσει να παρέχει την πολύτιμη βοήθειά της στα πλοία που πλέουν στον Ινδικό Ωκεανό;
Σας ανέφερα ήδη την πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου των Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ σύμφωνα με την οποία η εντολή της επιχείρησης ATALANTA όχι μόνον παρατάθηκε χρονικά αλλά διευρύνθηκε και το επιχειρησιακό της πεδίο.
Γνωρίζετε ότι ο αριθμός των πλοίων δεν είναι σταθερός κατά τη διάρκεια του έτους καθώς υπάρχουν συγκεκριμένες χρονικές περίοδοι που παρατηρείται έξαρση των πειρατικών επιθέσεων. Μια τέτοια περίοδος είναι το χρονικό διάστημα μεταξύ Μαρτίου και Ιουνίου. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που στις αρχές του 2012 ο αριθμός των πλοίων που συμμετείχαν στην αποστολή είχε φτάσει στο χαμηλότερο ιστορικά σημείο. Όμως από τις αρχές Μαρτίου επανήλθε σχεδόν στα προηγούμενα επίπεδα.
Σε κάθε περίπτωση όμως η αποστολή κρίνεται εκ του αποτελέσματος. Σύμφωνα με τα στοιχεία, η αναλογία των πειρατικών επιθέσεων έναντι των πλοίων που τελικά καταλαμβάνονται έχει μειωθεί σημαντικά. Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι το 2011 από τις 237 επιθέσεις, καταλήφθηκαν 28 πλοία, ενώ το 2010 είχαν καταληφθεί 49 πλοία από τα 219 που είχαν δεχθεί επίθεση. Επομένως το ζήτημα δεν είναι μόνον ποσοτικό.
Κομβικής σημασίας είναι και η αντίδραση του πληρώματος των πλοίων που δέχονται επίθεση. Είναι γεγονός ότι πλοία και πληρώματα είναι πλέον καλύτερα προετοιμασμένα. Υπάρχει καλύτερος εξοπλισμός, μεγαλύτερη εγρήγορση και επομένως αυξημένη αποτελεσματικότητα. Όμως ο δρόμος παραμένει μακρύς και δύσβατος.
-Τι πιστεύετε ότι πρέπει να κάνουν από την πλευρά τους οι πλοιοκτήτριες εταιρείες ώστε να συμβάλλουν κι εκείνες στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της πειρατείας;
Δεν θα μπορούσα να υποδείξω τι θα κάνουν οι πλοιοκτήτριες εταιρείες για την αντιμετώπιση αυτής της σύνθετης και πολυδιάστατης απειλής. Δεν διαθέτω άλλωστε την πλούσια και μακρόχρονη εμπειρία και τεχνογνωσία που έχουν άμεσα εμπλεκόμενα πρόσωπα και φορείς όπως ναυτικοί, πλοίαρχοι, πλοιοκτήτες και εταιρείες.
Πιστεύω όμως ότι όλοι θα μπορούσαν να συμφωνήσουν σε κάποια σημεία.
Το πρώτο και ουσιαστικό βήμα είναι να υπάρχει τάχιστα, πλήρης ενημέρωση και ακριβής περιγραφή όλων των στοιχείων και χαρακτηριστικών των πειρατικών επιθέσεων. Το ζητάει άλλωστε επίμονα το Διεθνές Ναυτιλιακό Γραφείο (International Maritime Bureau), το οποίο, μεταξύ άλλων, συντάσσει τριμηνιαίες και ετήσιες εκθέσεις με εκτενή καταγραφή των πειρατικών επιθέσεων ώστε να υπάρχει καλύτερη πληροφόρηση άρα και διάγνωση και σχεδιασμός για μελλοντικές αντιδράσεις. Περιττό να τονισθεί πόσο σημαντική είναι η έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση για τον καλύτερο συντονισμό της δράσης των διαφόρων εμπλεκομένων οργανισμών σε περιπτώσεις μελλοντικών πειρατικών επιθέσεων.
Ένα ακόμη πολύ σημαντικό “εφόδιο” για την αποτροπή των επιθέσεων είναι η κατάλληλη εκπαίδευση και ενημέρωση των πληρωμάτων και η πιστή τήρηση των Βέλτιστων Πρακτικών Διαχείρισης του ΙΜΟ.
Η υιοθέτηση του μέτρου της επιβίβασης ενόπλων φρουρών σε εμπορικά πλοία φαίνεται ότι συμβάλλει στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των πειρατικών επιθέσεων. Όμως, θέλω να τονίσω ότι δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να υποκαταστήσει την κατά γενική ομολογία αναγκαία, συνεκτική πολιτική για την εκρίζωση του φαινομένου.
-Και σε περιπτώσεις ομηρίας ναυτικών;
Ειδικά σε τέτοιες περιπτώσεις είναι φυσικό ότι οι πλοιοκτήτριες εταιρείες έχουν κομβικό ρόλο για την απελευθέρωση των ναυτικών τους. Είναι μια εξαιρετικά απαιτητική και δύσκολη διαδικασία με συνεχείς και επίμονες διαπραγματεύσεις. Πολύ σημαντική είναι επίσης η παροχή στήριξης στα πληρώματα των πλοίων που διέρχονται από περιοχές υψηλού κινδύνου καθώς και στις οικογένειές τους πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την ομηρεία. Η ανθρωπιστική διάσταση του φαινομένου της πειρατείας είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για όλους μας.
