Άρθρο στην εφημερίδα “Δημοκρατία”
Μια μεγάλη περιπέτεια ξεκίνησε. Ένα ταξίδι σε αχαρτογράφητα βαθιά νερά. Όχι μόνον για τη Βρετανία, αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη.
Οι αρνητικές επιπτώσεις από το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος για έξοδο από την Ε.Ε. έχουν αρχίσει να διαφαίνονται. Όμως το εύρος, η ένταση και το βάθος τους παραμένουν ακόμα απροσδιόριστα.
Οι διεθνείς ανησυχίες, οι επιφυλάξεις, οι οικονομικοί κλυδωνισμοί, δείχνουν ότι οι συνέπειες της αβεβαιότητας υπερβαίνουν τα ευρωπαϊκά σύνορα.
Αυτό πάντως που φαίνεται ξεκάθαρα είναι ότι το «Brexit» μικραίνει και τη Μεγάλη Βρετανία και την Ευρώπη.
Άνοιξε το «Brexit» το κουτί της Πανδώρας; Τι θα κάνουν η Σκωτία και η Β.Ιρλανδία που έχουν φιλοευρωπαϊκή παράδοση και επιθυμούν την παραμονή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Μήπως η Μεγάλη Βρετανία θα γίνει “Μικρά Αγγλία”; Αυτά τα ερωτήματα θα κληθεί να απαντήσει σύντομα η πολιτική ηγεσία της Μεγάλης Βρετανίας.
Από την πλευρά της, η Ε.Ε. οφείλει, πρώτα από όλα, να διαφυλάξει την ενότητα και να ενισχύσει την συνοχή της.
Δεν είναι εναλλακτική επιλογή η επιστροφή στον κατακερματισμό των στενών εθνικών ανταγωνισμών και των συγκρούσεων που θα μας γύριζαν σ´ένα σκοτεινό παρελθόν.
Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε η Ευρώπη να ξαναγίνει η «σκοτεινή ήπειρος», όπως ήταν ο τίτλος του βιβλίου του μεγάλου Βρετανού ιστορικού Μαρκ Μαζάουερ.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, παρά τις δυσκολίες, τις αστοχίες, τις δυσλειτουργίες και τα λάθη της, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι έχει πετύχει τον βασικό σκοπό της ίδρυσής της: Μας έχει εξασφαλίσει το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα διαρκούς ειρήνης των τελευταίων αιώνων.
Βεβαίως, όσο θεμελιώδες κι αν είναι αυτό, δεν αρκεί πλέον για να εμπνεύσει μια σταθερή αγάπη και πίστη των λαών στο όραμα μιας όλο και πιο ενωμένης Ευρώπης. Οι κοινωνίες εξελίσσονται. Οι ανάγκες των πολιτών είναι πιο σύνθετες.
Για να κρατήσουμε την Ευρώπη ενωμένη, οφείλουμε να ξεκινήσουμε από μια γενναία αυτοκριτική. Να εντοπίσουμε και να παραδεχθούμε με παρρησία τι έχει γίνει λάθος. Να πούμε τι έφταιξε και τι μπορεί να διορθωθεί. Με τους πολίτες, για τους πολίτες. Οφείλουμε να κάνουμε πράξη την Ευρώπη της πολιτικής δίπλα στον πολίτη και όχι της απρόσωπης γραφειοκρατίας.
Για να το πετύχουμε αυτό πρέπει να δράσουμε άμεσα και αποφασιστικά. Χρειαζόμαστε μια νέα μεγάλη συμφωνία για την από εδώ και πέρα πορεία της Ευρώπης, με αλήθειες και όραμα.
Δεν υπάρχει χρόνος για δισταγμούς ή πισωγυρίσματα. Το «Brexit» ήταν το τελευταίο καμπανάκι προειδοποίησης. Δεν θα υπάρξουν πολλές ακόμα ευκαιρίες μπροστά μας καθώς έχουν ήδη αρχίσει να αναπτύσσονται εθνικιστικές φυγόκεντρες δυνάμεις σε πολλά κράτη-μέλη της Ε.Ε.. Γι αυτό, η απάντηση της Ευρώπης στο «Brexit» πρέπει να είναι αποφασιστική και ξεκάθαρη:
” Η Μεγάλη Βρετανία αποφάσισε. Σεβόμαστε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Η Ευρώπη προχωρά”.
Δεν χωρούν ερμηνείες ή προσεγγίσεις που θα έκλειναν το μάτι σε μια Ευρώπη a la carte.
Το δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι δεν υπάρχει περιθώριο υποχώρησης στον λαϊκισμό, ακόμα κι αν αυτό φαίνεται ότι βραχυπρόθεσμα μπορεί να προσφέρει κάποιο όφελος.
Η αλήθεια και η τεκμηριωμένη – οραματική πολιτική δεν είναι δυνατόν να υποχωρούν μπροστά στην πίεση κάθε λαϊκίστικης κορώνας που ακούγεται ευχάριστα στο ευρύ κοινό, αλλά εμπεριέχει μεγάλους και, όπως αποδείχθηκε, απτούς κινδύνους.
Οι πολιτικές αποφάσεις, ιδίως οι κρίσιμες, δεν πρέπει να υπηρετούν κοτόφθαλμες λογικές και επιδιώξεις.
Η περίπτωση Κάμερον, που έβαλε σε περιπέτεια αβέβαιης έκβασης το παρόν και μέλλον της χώρας του, αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης, για να κερδίσει συγκυριακά μια εκλογική αναμέτρηση, αποδεικνύει περίτρανα ότι οι πολιτι
κές ηγεσίες οφείλουν να κοιτούν στα μάτια την Ιστορία και όχι το πρόσκαιρο κομματικό τους συμφέρον.
Το βρετανικό δημοψήφισμα πρέπει να γίνει το ορόσημο για το πέρασμα στην μετά τον λαϊκισμό εποχή. Στην Ευρώπη και στην Ελλάδα.