Συνέντευξη στην εφημερίδα Το Βήμα και τον δημοσιογράφο Άγγελο Αθανασόπουλο
Πόσο σας ανησυχούν οι τουρκικές κινήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο; Πιστεύετε ότι θα μπορούσε να χαθεί ο έλεγχος εξαιτίας της επιμονής της Άγκυρας να προχωρήσει σε γεωτρήσεις στα ανοιχτά της Κύπρου;
Η Άγκυρα δεν αναγνωρίζει θεμελιώδεις κανόνες του ενεργειακού «παιχνιδιού» που εξελίσσεται στην Ανατολική Μεσόγειο. Θέλει όμως να είναι μέρος του. Έτσι, δεν έχει άλλη επιλογή από την πολιτική της έντασης και της προσπάθειας επιβολής τετελεσμένων. Όλα δείχνουν ότι η τακτική των προκλήσεων θα διατηρηθεί. Η Άγκυρα, μέρα με την ημέρα, αυτοεγκλωβίζεται, όλο και περισσότερο, στην επιλογή της έντασης, σ´ένα ιδιότυπο “bullying” έναντι των γειτόνων της. Το δόγμα Νταβούτογλου “μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες” έχει μεταλλαχθεί σε “μηδέν γείτονες χωρίς πρόβλημα”. Όταν συσσωρεύεται και διατηρείται τέτοια ένταση, εκ των πραγμάτων μπαίνουμε σε περιβάλλον αυξημένης αβεβαιότητας. Και αυτό, μόνον καλό δεν είναι. Ειδικά δε στην ιδιαίτερα ευαίσθητη περιοχή της Αν. Μεσογείου. Η παρούσα γεωπολιτική υπερθέρμανση πρέπει να εκτονωθεί το ταχύτερο.
Αρκούν οι διπλωματικές κινήσεις που έχουν γίνει μέχρι σήμερα για την ανάσχεση των τουρκικών πρακτικών; Σας ικανοποιεί η αντίδραση της ΕΕ και αν όχι, εσείς τι θα επιδιώκατε;
Είχαμε εγκαίρως προειδοποιήσει για την πορεία που θα είχαν οι εξελίξεις. Είχαμε τονίσει και προς τους εταίρους μας ότι οι δηλώσεις είναι αναγκαίο αλλά όχι ικανό, δηλαδή όχι αποτελεσματικό, βήμα. Ήδη από τις αρχές Μαΐου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε διαμηνύσει ότι εάν επιμείνει η Τουρκία στην τακτική των προκλήσεων, η Ευρωπαϊκή απάντηση οφείλει να είναι συντεταγμένη, συγκεκριμένη και ουσιαστική, ακόμα και με την επιβολή κυρώσεων. Υπάρχουν διάφορες επιλογές. Από αναστολή χορήγησης κονδυλίων, έως πάγωμα των συνομιλιών για την ενισχυμένη τελωνειακή ένωση.
Έχουμε επίσης ενημερώσει εκτενώς τον ΟΗΕ , σε πρόσφατη συνάντησή μου με τη βοηθό Γενική Γραμματέα κα. Ρόζμαρι Ντι Κάρλο στη Νέα Υόρκη. Συνομιλούμε και ενημερώνουμε τακτικά τις ΗΠΑ, εδώ και στην Ουάσιγκτον.
Υπάρχει ευρεία και ουσιαστική σύγκλιση απόψεων. Δουλειά γίνεται και με άλλες χώρες επιρροής.
Εμείς, το καθήκον που μας αναλογεί το κάνουμε.
Τονίζουμε στην κυβέρνηση, ότι έως την 7η Ιουλίου, οφείλει να διαχειριστεί το σοβαρό αυτό ζήτημα με ψυχραιμία και σωφροσύνη. Χωρίς οποιαδήποτε άλλη σκοπιμότητα πέραν της διασφάλισης του εθνικού συμφέροντος. Η συγκυρία απαιτεί υψηλό αίσθημα ευθύνης από όλους. Ουσία αποτελέσματος, όχι επικοινωνία εντυπώσεων.
Γύρω από την Τουρκία διαμορφώνεται εσχάτως μία εσωτερική και εξωτερική πολιτική αβεβαιότητα. Ποια θα είναι η στρατηγική της κυβέρνησής σας και οι πρώτες κινήσεις για την εγγύηση των ελληνικών συμφερόντων;
Πράγματι υπάρχουν πολλές αβεβαιότητες και ανησυχητικά ενδεχόμενα. Εμείς θέλουμε να επενδύσουμε και να επικεντρώσουμε τη φροντίδα μας στην ανάταξη της χώρας μας. Στην ανάπτυξη, στις επενδύσεις, στη δημιουργία θέσεων εργασίας.
Αυτό προϋποθέτει στο εξωτερικό «μέτωπο», σταθερότητα, ειρήνη, αποτροπή απειλών αστάθειας και βέβαια, αποτελεσματική προστασία των αμετάθετων συμφερόντων μας.
Για αυτό θα επιδιώξουμε εξ’ αρχής με σοβαρή προετοιμασία, αξιόπιστα κανάλια επικοινωνίας και διαλόγου με την Τουρκία.
Όχι όμως σε οποιεσδήποτε συνθήκες. Οι συνεχείς προκλήσεις και η παραβατικότητα της συμπεριφοράς της Άγκυρας, υπονομεύουν την προοπτική ενός ουσιαστικού και παραγωγικού διαλόγου. Ελπίζω ειλικρινά, η Άγκυρα να δει την ευκαιρία μιας νέας ισχυρής κυβέρνησης στην Ελλάδα, και να απεγκλωβιστεί από την πολιτική των αδιέξοδων προκλήσεων και της αντιπαραγωγικής έντασης.
Είστε – και εκ της θέσεώς σας – τακτικός συνομιλητής των Αμερικανών και βρεθήκατε ξανά πρόσφατα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πως βλέπουν την Ελλάδα και πως εσείς σκοπεύετε να προωθήσετε έτι περαιτέρω τους ελληνο-αμερικανικούς δεσμούς εντός και του πλαισίου του Στρατηγικού Διαλόγου;
Η στρατηγική συνεργασία με τις ΗΠΑ είναι αναπόσπαστο τμήμα της εξωτερικής πολιτικής της χώρας. Μαζί με τη συμμετοχή στην Ατλαντική Συμμαχία και σε μια όλο και πιο ενωμένη και ισχυρή Ευρώπη, οι ελληνο-αμερικανικές σχέσεις διαμορφώνουν αυτό που ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε αποφθεγματικά ονομάσει “ανήκομεν εις την Δύση”.
Δεν υπάρχει εναλλακτική που να μπορεί να υποκαταστήσει ή να αντικαταστήσει αυτήν την επιλογή που άλλωστε, είναι πλέον, εκτός από διαχρονική και διακομματική. Αυτή η ακλόνητη πολιτική συμπληρώνεται με λειτουργικές σχέσεις και με άλλες σημαντικές χώρες. Πρόκειται για μια εξωτερική πολιτική στέρεων συμμαχιών και ανοικτών οριζόντων. Ακριβώς για αυτό οι ΗΠΑ βλέπουν στην Ελλάδα έναν αξιόπιστο σύμμαχο ιδιαίτερης γεωπολιτικής, γεωστρατηγικής αξίας.
Θέλουμε και μπορούμε να έχουμε ρόλο κομβικού κράτους στην ευρύτερη περιοχή. Και η συνεργασία μας με τις ΗΠΑ είναι καίριας σημασίας.
Μπορεί να παράγει πολύ θετικά αποτελέσματα, θεμελιωμένη σε τρεις αμοιβαιότητες:
Αμοιβαίος σεβασμός.
Αμοιβαία κατανόηση.
Αμοιβαίο όφελος.
Η Νέα Δημοκρατία τάχθηκε κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών αλλά καλείται πλέον να την εφαρμόσει. Επιπλέον, η Ελλάδα γειτνιάζει με μία ασταθή Αλβανία. Ποιες θα είναι οι κινήσεις σας;
Θα κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να αμβλύνουμε τις αρνητικές της συνέπειες της επιζήμιας συμφωνίας των Πρεσπών . Θα αναλάβουμε διεθνή εκστρατεία για να αναδείξουμε τη μια και μόνη, την αδιαίρετη κληρονομιά και την ιστορική παρακαταθήκη της Μακεδονίας που ήταν και είναι Ελληνική. Και βέβαια, η Ελλάδα δεν απεμπολεί το δικαίωμα της αρνησικυρίας (βέτο) που έχει ως πλήρες μέλος της Ε.Ε., σ’ ό,τι αφορά την ενταξιακή πορεία των γειτόνων μας. Ως προς την Αλβανία, γνωρίζουν ότι η πορεία τους προς την Ευρώπη περνά από την Αθήνα. Παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της εκεί ελληνικής εθνικής μειονότητας δεν γίνονται δεκτές. Δεν νοείται να υφαρπάζονται ελληνικές περιουσίες και να κινδυνεύουν ζωές.
Ως αρμόδιος Τομεάρχης Εξωτερικών παρακολουθείτε στενά τα τεκταινόμενα στο υπουργείο Εξωτερικών. Τι πιστεύετε ότι χρειάζεται για μία ανάταξη του υπουργείου έπειτα από μια επιεικώς δύσκολη τετραετία
Το ΥΠΕΞ και η διπλωματική υπηρεσία είναι το κατ εξοχήν όργανο μελέτης, διαμόρφωσης και άσκησης της εξωτερικής πολιτικής της χώρας. Η Ελλάδα, με όλα τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής που την απασχολούν τόσο έντονα, οφείλει να έχει άριστο Υπουργείο Εξωτερικών, πέρα και πάνω από κόμματα και κομματικές αντιπαραθέσεις. Δυστυχώς αυτή η θεμελιώδης αρχή δεν τηρήθηκε την περασμένη περίοδο. Κομματικές και προσωπικές προκαταλήψεις το εμπόδισαν να έχει την απόδοση που ξέρει και μπορεί. Η ανάταξη του ηθικού της διπλωματικής υπηρεσίας, η επιστροφή της αξιοκρατίας και ο εκσυγχρονισμός της λειτουργίας του ΥΠΕΞ είναι ζητήματα πρώτης προτεραιότητας. Ενδεικτικά, στο πλαίσιο αυτό, είναι απαραίτητη και η ενίσχυση της οικονομικής διπλωματίας. Και η λειτουργία, επιτέλους, μιας συγκροτημένης δημόσιας διπλωματίας που θα αξιοποιεί αποτελεσματικά την ήπια ισχύ της χώρας. Κομβικό ρόλο στο θεσμικό οπλοστάσιο τη εξωτερικής πολιτικής της χώρα θα έχει βέβαια, όπως έχει τονίσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης, το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας